Padaczka (epilepsja) jest jedną z częściej występujących chorób przewlekłych układu nerwowego; występuje o około 0,5-1% dzieci w wieku szkolnym. Zgodnie z definicją Międzynarodowej Ligi Przeciwpadaczkowej jest to „choroba mózgu charakteryzująca się trwałą predyspozycją do napadów padaczkowych, z ich skutkami neurobiologicznymi, intelektualnymi, psychologicznymi i społecznymi”. Przeważnie padaczka kojarzona jest z napadami o charakterze toniczno-klonicznym (tzw. grand mal), którym towarzyszy przygryzienie języka, mimowolne oddanie moczu, utrata przytomności, bezdech i sinica, jednak łącznie wyróżnia się około 40 rodzajów napadów.
Napady padaczkowe dzieli się na dwie grupy: napady częściowe (ogniskowe) i pierwotnie (uogólnione). U podłoża padaczki leżą zaburzenia równowagi w neurochemicznych substancjach mózgowych, strukturalne uszkodzenia mózgu lub zaburzenia genetyczne, które, zwiększając pobudzenie komórek neuronalnych mózgu, powodują ogniskowy lub uogólniony napad padaczkowy.
Trudności dzieci chorych na padaczkę
Padaczce towarzyszy spektrum zaburzeń behawioralnych, psychiatrycznych, poznawczych i społecznych. Według ekspertów zaburzenia funkcji poznawczych dotykają około 1/3 chorych na padaczkę. Zwykle im wcześniej pojawia się choroba, tym cięższe są jej konsekwencje poznawcze. Obniżenie funkcji intelektualnych obserwuje się u co czwartego dziecka z diagnozą padaczki. Co ważne, niższy poziom funkcjonowania intelektualnego dzieci chorych może mieć charakter przejściowy lub trwały. Aż 70% dzieci z diagnozą padaczki ma trudności w uczeniu się w związku z zaburzeniami funkcji poznawczych. Przeważnie uczniowie chorujący na epilepsję uzyskują niższe wyniki w nauce w porównaniu ze zdrowymi rówieśnikami.
Wskazówki dla nauczycieli
Padaczka, jak każda choroba przewlekła, jest sytuacją trudną zarówno dla dotkniętego nią dziecka, jego rodziny, jak i grona pedagogicznego. Sama diagnoza nie stanowi przeszkody ku temu, aby uczeń chory na padaczkę mógł uczyć się wraz ze zdrowymi rówieśnikami. Jednak dla zapewnienia prawidłowego i bezpiecznego funkcjonowania dziecka chorego w środowisku szkolnym, konieczna jest ścisła współpraca nauczycieli z rodzicami ucznia. Najważniejszym zadaniem kadry pedagogicznej jest zapewnienie zaspokojenia podstawowych potrzeb ucznia, związanych z poczuciem bezpieczeństwa i akceptacji.
Poniżej zebraliśmy kilka praktycznych wskazówek, które mogą okazać się pomocne dla nauczycieli pracujących z dziećmi chorującymi na epilepsję.
- Dowiedz się jak najwięcej na temat choroby dziecka.
- Traktuj ucznia chorego na padaczkę w ten sam sposób jak pozostałe dzieci w klasie.
- Wyznacz uczniowi miejsce w klasie, które umożliwi ci jego obserwację.
- Upewniaj się, że uczeń rozumie kierowane do niego polecenia i robi notatki.
- Stosuj pochwały za wysiłek włożony w realizację zadań.
- Zachęcaj ucznia do angażowania się w życie klasowe i szkolne.
- Dbaj o to, aby uczeń z padaczką miał w klasie grupę koleżanek i kolegów, która będzie gotowa pomóc mu w czasie zajęć lekcyjnych.
- Miej na uwadze, że sytuacje stresujące, tj. odpowiedzi ustne, czy pisemne sprawdziany, mogą mieć wpływ na wystąpienie napadu padaczkowego. Z tego względu troszcz się o to, aby sprawdzanie wiedzy przebiegało w przyjemnej atmosferze.
- Notuj zmiany w funkcjonowaniu ucznia i zgłaszaj je rodzicom.
- Natychmiast reaguj na objawy wykluczenia z grupy rówieśniczej i dręczenie.
Podsumowanie
Diagnoza padaczki, bez współwystępującej niepełnosprawności, nie wyklucza dziecka z możliwości nauki w szkole ogólnodostępnej. Stała współpraca nauczycieli z rodzicami dziecka pomoże zapewnić jego prawidłowe funkcjonowanie w przestrzeni szkolnej. Kluczowe wskazówki do pracy z dzieckiem chorującym na epilepsję to: obserwacja, chwalenie wysiłków oraz zachęcanie do aktywności.