Depresja jest zaburzeniem charakteryzującym się długotrwałym obniżeniem nastroju oraz utratą zainteresowania czynnościami dnia codziennego. Dotyka ona osób w każdym wieku. Według danych Forum Przeciw Depresji na kliniczną depresję cierpi 1% dzieci przedszkolnych, około 2% dzieci w przedziale 6-12 lat oraz co piąte dziecko w wieku powyżej 12 lat. Z uwagi na to, jak wiele godzin uczniowie spędzają w szkole, to tam często zauważane są pierwsze objawy depresji. Tam też dziecko lub nastolatek cierpiący z powodu zaburzeń nastroju powinno otrzymywać stosowne wsparcie.
Objawy depresji u dzieci i młodzieży
Objawy zaburzeń depresyjnych nierzadko przypominają objawy innych zaburzeń albo są bagatelizowane ze względu na ich podobieństwo do zachowań i emocji przypisywanych okresowi dojrzewania. Rolą nauczyciela – szczególnie wychowawcy klasy – jest obserwacja podopiecznych i zwracania uwagi na zmiany w ich funkcjonowaniu.
Do objawów depresji wieku młodzieńczego, które mogą zostać wychwycone przez nauczyciela, należą między innymi:
- Trudności w funkcjonowaniu szkolnym – powtarzające się spóźnienia i nieobecności, nieprzygotowanie do zajęć, unikanie odpowiedzi i sprawdzianów.
- Wycofanie się z aktywności rówieśniczych.
- Drażliwość, niespodziewane wybuchy złości, płaczliwość.
- Widoczne napięcie, zachowania lękowe (u części dzieci depresji towarzyszą zaburzenia lękowe).
- Objawy somatyczne, np. bóle brzucha, bóle głowy.
- Męczliwość, przysypianie w ciągu dnia, związane z towarzyszącymi depresji zaburzeniami rytmu dobowego.
- Problemy z koncentracją i utrzymaniem uwagi.
Jak reagować w razie podejrzenia depresji?
Jeśli przypuszczasz, że Twój uczeń zmaga się z depresją, niezwłocznie reaguj. Nieleczona depresja prowadzi nie tylko do pogłębienia się objawów, które pogarszają jakość funkcjonowania dziecka, ale i realnie zagraża jego zdrowiu i życiu. Dlatego też jak najszybciej porozmawiaj o niepokojącym Cię stanie ucznia z jego rodzicami. Ci powinni skierować dziecko do specjalisty, który postawi diagnozę i wdroży odpowiednie leczenie. Poinformuj rodziców ucznia o możliwości skorzystania z pomocy pedagoga i psychologa szkolnego.
Jak rozmawiać z uczniem z depresją?
Jako nauczyciel dziecka z diagnozą zaburzeń depresyjnych powinieneś zadeklarować gotowość do udzielenia mu wsparcia. Możesz to zrobić, mówiąc, że znajdziesz dla ucznia czas, aby porozmawiać, gdy tylko będzie tego potrzebował. Nie próbuj jednak zgadywać jego stanu emocjonalnego ani wyciągać z niego informacji na siłę. Jeśli otworzy się na rozmowę, niezwykle ważne jest to, aby nie podważać sposobu, w jaki odbiera swoją sytuację szkolną. Pamiętaj, że podstawą w bezpośrednim kontakcie nauczyciela z uczniem dotkniętym depresją jest empatia, szacunek oraz uważne podejście do problemu.
Podsumowanie
Depresja dotyka osób w każdym wieku, a według Światowej Organizacji Zdrowia już w perspektywie najbliższych 6 lat (do 2030 roku) będzie najczęściej występującą chorobą na świecie. Zaburzenia nastroju wpływają na jakość funkcjonowania w szkole i poza nią. Bardzo ważne jest, aby uczeń cierpiący na depresję otrzymywał, obok odpowiedniego leczenia i terapii, stosowne wsparcie w środowisku szkolnym.