Dysleksja to specyficzne trudności w nauce, szczególnie w zakresie czytania, które utrzymują się mimo regularnych ćwiczeń i pracy. Różnego rodzaju specyficzne zaburzenia rozwoju umiejętności szkolnych, w tym dysleksja, dyskalkulia czy zaburzenia językowe, występują u około 15 proc. ogółu uczniów. Pomimo trudności, osoby z dysleksją mają poziom inteligencji w normie lub powyżej przeciętnej, jednak ich nietypowy rozwój sprawia, że mają problemy z nauką, które mogą dotyczyć różnych przedmiotów.
Dysleksja może być związana z problemami z:
- czytaniem i pisaniem,
- nauką języków obcych,
- historią (zapamiętaniem dat),
- matematyką (np. przyswojeniem tabliczki mnożenia),
- geografią (rozróżnieniem kierunków),
- chemią (zapamiętaniem symboli),
- biologią (przyswojeniem złożonego słownictwa).
Dysleksja niejedno ma imię
Zdarzają się uczniowie, którym diagnoza dysleksji w niczym szczególnie nie przeszkadza. Z drugiej strony są też tacy, dla których dysleksja jest istotnym utrudnieniem w uczeniu się, a problemy dotyczą większości przedmiotów. Niekiedy dysleksja występuje obok innych specyficznych trudności w nauce, takich jak: dysortografia, dysgrafia czy dyskalkulia.
Zasady pracy z uczniem dyslektycznym
W literaturze przedmiotu wymienia się 6 zasad pracy z uczniem dyslektycznym:
- możliwie pełna indywidualizacja pracy,
- stawianie zadań adekwatnych do możliwości ucznia i zapewnienie warunków do poprawnego wykonania zadania,
- stopniowe przechodzenie od zadań łatwiejszych do trudniejszych, od prostszych do bardziej złożonych,
- zapewnianie warunków do utrwalania prawidłowych nawyków, likwidowanie niekorzystnych nawyków w czytaniu i pisaniu,
- dostosowanie czasu trwania ćwiczeń do wydolności i ucznia,
- mobilizowanie ucznia do wykonywania zadań poprzez stosowanie urozmaiconych form ćwiczeń.
Drobne zmiany, ogromna różnica
Nauczyciele odgrywają kluczową rolę we wspieraniu uczniów z dysleksją. Już samo zrozumienie natury trudności, z jakimi zmaga się dyslektyk oraz wprowadzenie kilku niewielkich zmian w sposobie pracy z takim uczniem, poprawią jakość jego funkcjonowania w szkole.
Oto kilka działań, które można podjąć:
- Zapewnienie uczniowi miejsca z przodu sali: Uczniowie z dysleksją powinni siedzieć w pierwszych rzędach, aby lepiej słyszeć nauczyciela i widzieć treści na tablicy. Miejsce z przodu klasy redukuje ekspozycję na rozpraszające bodźce, tj. widok zza okien. Pozwala nauczycielowi na obserwację ucznia.
- Zadbanie o pomoce naukowe: Nauczyciele powinni umieścić w widocznym miejscu materiały takie jak słowniki ortograficzne czy fiszki, które pomagają uczniom, nie tylko dyslektykom, w nauce.
- Użycie zróżnicowanych materiałów dydaktycznych: Lekcje powinny być urozmaicone wizualnie i dźwiękowo, aby pomóc uczniom z dysleksją utrzymać koncentrację.
- Dostosowanie tempa nauki: Ważne jest, aby uczniowie z dysleksją mogli pracować we własnym tempie. Dzięki temu zmniejszy się ich poziom stresu i poczucie niedopasowania.
- Unikanie porównań: Nauczyciele powinni unikać porównywania wyników uczniów z dysleksją do tych bez trudności w nauce. Niewskazane jest także okazywanie zniecierpliwienia lub złości, gdy dziecko wykonuje polecenia wolniej niż grupa.
Co jeszcze warto zrobić?
Praca z uczniami z dysleksją polega nie tylko na tym, by pomóc im wypracować strategie radzenia sobie z trudnościami. Obejmuje ona także motywowanie do nauki i zmiany przekonań na własny temat. Istotne jest, aby jak najwcześniej wychwycić problemy dziecka z uczeniem się, skonsultować je w poradni psychologiczno-pedagogicznej, uzyskać diagnozę oraz opinię wraz z konkretnymi wskazaniami do pracy z uczniem. Mogą być to, przykładowo, wydłużony czas pracy czy zmienione kryteria oceniania. Uczeń, który otrzymywał wsparcie i zrozumienie już na etapie edukacji wczesnoszkolnej, w kolejne etapy edukacji wchodzi pewniejszy siebie, nauczony sposobów radzenia sobie z trudnościami.