Uczeń z wadą słuchu to dziecko, które ma wystarczające pozostałości słuchu, by efektywnie odbierać informacje językowe, zazwyczaj przy pomocy aparatu słuchowego. Praca z takim uczniem wymaga od nauczyciela specjalistycznej wiedzy i umiejętności, aby skutecznie wspierać jego edukację i rozwój. W poniższym artykule zebraliśmy informacje na temat trudności, z jakimi borykają się uczniowie słabosłyszący w procesie edukacji w szkole ogólnodostępnej, a także wskazówki, jak pracować z takimi dziećmi.
Z jakimi wyzwaniami mierzą się uczniowie słabosłyszący?
Dzieci słabosłyszące napotykają na wiele trudności, które mogą wpływać na ich funkcjonowanie w szkole i w życiu codziennym. Mogą wydawać się nieuważne lub zamyślone, ponieważ nie słyszą dokładnie instrukcji nauczyciela. Brak pewności co do rozumienia powoduje, że często unikają angażowania się w aktywności klasowe z obawy przed porażką.
Podczas zabaw mogą reagować niewłaściwie, ponieważ nie zawsze rozumieją zasady gry lub intencje innych dzieci. Równie częste są u nich nietypowe reakcje na ustne polecenia. Inne codzienne trudności, z jakimi borykają się dzieci z niedosłuchem to problemy z mową, ubogi zasób słów oraz trudności w czytaniu, zwłaszcza obszerniejszych tekstów.
Uczniowie słabosłyszący błędnie rozpoznają dźwięki mowy, co skutkuje zamienianiem i gubieniem liter oraz pomijaniem cząstek wyrazów. Pisownia, gramatyka i składnia stanowią dla nich ogromne wyzwanie. Często piszą niezrozumiałe zlepki liter, co wynika z trudności w rozumieniu ich znaczenia.
Jak pracować z uczniami z niedosłuchem?
Warunki i metody nauczania należy dostosować do indywidualnych potrzeb i możliwości ucznia z dysfunkcją słuchu. Oto kilkanaście praktycznych wskazówek, które mogą pomóc nauczycielom w codziennej pracy z uczniami słabosłyszącymi:
- Dziecko powinno siedzieć blisko nauczyciela, najlepiej w pierwszej ławce, aby mogło odczytywać mowę z jego ust.
- Nauczyciel, mówiąc do klasy, powinien stać blisko dziecka i być zwrócony twarzą w jego stronę. Twarz nauczyciela powinna być dobrze oświetlona.
- Należy mówić wyraźnie, ale nieco wolniej, normalnym głosem i intonacją, wystrzegać się gwałtownych ruchów głową i nadmiernej gestykulacji.
- Nauczyciel powinien zapewnić spokój i ciszę w klasie, eliminując zbędny hałas, aby ułatwić dziecku rozumienie poleceń i wypowiedzi innych uczniów.
- Konieczne jest bieżące sprawdzanie rozumienia poleceń. Nauczyciel powinien upewniać się, że dziecko niedosłyszące rozumie polecenie, a w razie potrzeby zapewnić dodatkowe wyjaśnienia, przy użyciu prostego słownictwa i pomocy graficznych.
- Nauczyciel musi mieć na uwadze, że dziecko z wadą słuchu ma trudności z wykonywaniem kilku czynności jednocześnie, dlatego może nie nadążać za tempem pracy klasy.
- Ucznia niedosłyszącego dobrze jest posadzić z kolegą, który może mu pomagać, np. otworzyć książkę na właściwej stronie, wskazać ćwiczenie.
- Wskazane jest jak najczęstsze używanie pomocy wizualnych i tablicy, aby ułatwić dziecku zrozumienie tematu.
- Ważna jest aktywizacja ucznia do rozmowy. W tym celu należy zadawać proste pytania, podtrzymywać odpowiedzi dziecka, używając mimiki i gestów.
- Nauczyciel powinien często zwracać się bezpośrednio do dziecka słabosłyszącego, aby zmobilizować je do koncentracji i lepszego zrozumienia tematu.
- Dziecko słabosłyszące potrzebuje więcej czasu na przeczytanie książek, dodatkowo warto podać pytania pomocnicze do lektury.
- Należy ograniczać pisanie ze słuchu do znanych dziecku wyrazów i zdań, ewentualnie zastąpić je innymi formami ćwiczeń.
- Błędy związane z niedosłuchem nie powinny obniżać oceny, a raczej wskazywać na potrzebę dodatkowej pracy.
- Należy doceniać wkład pracy i aktywność dziecka, biorąc pod uwagę jego trudności.
Podsumowanie
Praca z uczniami słabosłyszącymi w szkołach ogólnodostępnych wymaga kompleksowego podejścia, które obejmuje dostosowanie metod nauczania, organizacji przestrzeni, komunikacji, współpracy z rodziną i specjalistami (logopedą, psychologiem) oraz ciągłą ewaluację i modyfikację podejmowanych działań. Wykorzystanie przedstawionych wyżej wskazówek może znacząco poprawić jakość edukacji tych uczniów, umożliwiając im pełne uczestnictwo w procesie dydaktycznym oraz rozwijanie swojego potencjału.