Edukacja domowa jest legalną i bezpłatną alternatywą dla nauki w szkole. Od tradycyjnego nauczania szkolnego różni się tym, że uczeń realizuje podstawę programową poza murami szkoły. Za postępy dziecka w nauce odpowiadają nie nauczyciele, a rodzice lub opiekunowie dziecka. Co istotne, nie muszą oni posiadać wykształcenia pedagogicznego, aby uczyć dziecko w domu. W edukacji domowej nie ma prac domowych, ocen, ani sprawdzianów. Jedyną formą weryfikacji wiedzy są coroczne egzaminy klasyfikacyjne, odbywające się pod koniec roku szkolnego.
Edukacja domowa jest coraz popularniejszą formą nauki. Zgodnie z danymi Fundacji Edukacji Domowej naukę z domu pobiera 53 968 uczniów (stan na kwiecień 2024 roku). Na upowszechnienie się edukacji domowej ogromny wpływ miała pandemia. Podczas gdy w roku szkolnym 2019/2020 edukacja domowa obejmowała około 12 tysięcy uczniów, obecnie z takiej możliwości korzysta już ponad czterokrotnie więcej osób.
Jak zacząć edukację domową?
Z edukacji domowej może skorzystać każde dziecko objęte obowiązkiem szkolnym. Przejście na naukę z domu wiąże się z koniecznością złożenia w szkole odpowiednich dokumentów i uzyskania zgody dyrektora szkoły. Przed przystąpieniem do edukacji domowej rodzic lub opiekun dziecka powinien złożyć następujące dokumenty:
- wniosek o zezwolenie na edukację domową,
- samodzielnie napisane oświadczenie, w którym zapewnia się, że dziecku zostaną zapewnione odpowiednie warunki do realizacji podstawy programowej na danym etapie kształcenia,
- zobowiązanie, że dziecko będzie przystępowało do rocznych egzaminów klasyfikacyjnych.
Wymienione wyżej dokumenty można złożyć zarówno przed rozpoczęciem roku szkolnego, jak i w dowolnym momencie jego trwania. Dyrektor ma 30 dni na podjęcie decyzji w sprawie nauczania domowego. Jeśli decyzja dyrektora będzie niezgodna z wnioskiem rodziców, mogą oni odwołać się od niej do kuratora oświaty.
Jak zrezygnować z edukacji domowej?
W momencie podjęcia decyzji o rezygnacji z edukacji domowej należy złożyć wniosek o cofnięcie nauczania domowego do dyrektora, który wcześniej wydał na nie zgodę.
Dyrektor może także sam wycofać zgodę na nauczanie domowe, w momencie gdy:
- dziecko nie przystąpiło do egzaminów klasyfikacyjnych, a jego nieobecność nie została usprawiedliwiona,
- dziecko nie zda egzaminów klasyfikacyjnych,
- zezwolenie na edukację domową okaże się nieważne.
Za i przeciw edukacji domowej
Rozważając przejście na edukację domową, warto wziąć pod uwagę zalety i wady tego systemu.
Do plusów tego modelu nauki należą przede wszystkim:
- większa elastyczność, brak sztywnego planu lekcji,
- możliwość dostosowania toku nauczania do indywidualnych potrzeb,
- więcej czasu na realizację pasji i zainteresowań, z uwagi na brak konieczności dojazdów do szkoły,
- możliwość nauki z dowolnego miejsca, w tym również w podróży.
Wadami edukacji domowej są natomiast:
- brak codziennego kontaktu ucznia z rówieśnikami,
- konieczność ograniczenia lub zrezygnowania z pracy zawodowej przez przynajmniej jednego z rodziców/opiekunów,
- poczucie osamotnienia w sytuacji, gdy w okolicy nie ma rodzin, które również zdecydowały się na naukę domową.
Podsumowanie
Edukacja domowa stanowi legalną i bezpłatną alternatywę dla tradycyjnej nauki w szkole. Umożliwia realizację podstawy programowej poza jej murami. Zyskuje coraz większą popularność, do czego niewątpliwie przyczyniły się wydarzenia związane z pandemią. Proces przechodzenia na edukację domową oraz jego zakończenia wymaga złożenia określonych dokumentów i uzyskania zgody dyrektora szkoły.
Choć ten model nauki oferuje większą elastyczność i dostosowanie do indywidualnych potrzeb i możliwości ucznia, wiąże się także z wyzwaniami takimi jak brak kontaktów z rówieśnikami czy konieczność ograniczenia lub rezygnacji z pracy zawodowej przez co najmniej jednego z rodziców. Przed podjęciem decyzji o nauczaniu domowym warto rozważyć wszystkie za i przeciw tego rozwiązania.