Jak podaje GUS w roku akademickim 2021/22 na uczelniach kształciło się 19,9 tys. osób z niepełnosprawnościami. Stanowiły one wówczas 1,7 proc. ogółu studentów. Studia wyższe ukończyło 5,4 tys. osób niepełnosprawnych, co odpowiadało 1,8 proc. ogółu absolwentów. Z roku na rok nieznacznie przybywa studentów z niepełnosprawnościami. Podmioty szkolnictwa wyższego coraz chętniej otwierają się na stosowanie rozwiązań, których celem jest wyrównanie szans studentów ze szczególnymi potrzebami. Należą do nich m.in. zapewnienie odpowiedniej infrastruktury i dostosowanie organizacji procesu kształcenia. Jakie jeszcze formy wsparcia, adresowane do studentów niepełnosprawnych, stosują uczelnie wyższe?
Przykładowe działania uczelni w zakresie dostępności
- Dostosowanie procesu rekrutacji na studia, na przykład poprzez wdrożenie standardów WCAG na stronie internetowej uczelni.
- Dostosowanie procesu kształcenia, przejawiające się w zapewnieniu możliwości korzystania ze wsparcia doradcy edukacyjnego lub asystenta dydaktycznego; adaptacji materiałów czy też umożliwieniu wypożyczania sprzętu wspomagającego.
- Stworzenie procedur lub wprowadzenie rozwiązań w zakresie struktury organizacyjnej. Przykładem może być utworzenie w ramach uczelni stanowiska ds. dostępności, np. pełnomocnika rektora ds. osób z niepełnosprawnościami.
- Podnoszenie kompetencji kadr, poprzez realizację szkoleń z zakresu dostępności.
- Dostosowanie architektoniczne budynków, np. poprzez oznaczenie korytarzy i pomieszczeń.
Czy polskie uczelnie są dostępne?
W zwiększaniu dostępności polskich uczelni bez wątpienia pomagają programy realizowane przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju, tj. zakończony program „Uczelnia Dostępna” oraz trwający „Dostępność podmiotów szkolnictwa wyższego”. Ewaluacja podjętych w ramach tych inicjatyw działań pozwoliła stwierdzić, że największy progres w ostatnich latach poczyniono w obszarze dostosowania stron internetowych, uelastycznienia form egzaminów i zaliczeń oraz upowszechniania korzystania z pomocy asystenta studentów z niepełnosprawnościami. Chociaż wciąż nie jest to popularną praktyką, to część nauczycieli akademickich zdecydowała się na indywidualizację procesu kształcenia, np. poprzez dostosowanie rodzaju zadań i czasu na ich wykonanie do szczególnych potrzeb studentów z niepełnosprawnościami. W najmniejszym stopniu polskie uczelnie dostosowane są w obszarze infrastruktury. Oznacza to, że wciąż wiele jest do zrobienia w kwestii oznaczenia budynków, oświetlenia, czy nagłośnienia z użyciem pętli indukcyjnej.
Dobre praktyki w zakresie zwiększenia dostępności
W oparciu o ocenę programów prowadzonych przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju opracowano zbiór dobrych praktyk i przykładowych rozwiązań w zakresie zwiększania dostępności uczelni wyższych. Przykładowo, pomocne w ustaleniu obszarów, w których uczelnia nie jest wystarczająco dostępna, może okazać się nawiązanie współpracy z organizacjami publicznymi działającymi na rzecz osób z niepełnosprawnościami lub prywatnymi podmiotami świadczącymi usługi w zakresie audytów dostępności.
Podsumowanie
Polskie uczelnie stają się coraz bardziej dostępne dla osób z niepełnosprawnościami. Działania na rzecz dostępności szkolnictwa wyższego są realizowane w ramach projektów finansowanych z Funduszy Europejskich, a prowadzonych przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju. W ostatnich latach dzięki unijnym środkom udało się podjąć działania umożliwiające studiowanie osobom ze szczególnymi potrzebami na ponad 200 krajowych uczelniach.